Breakdance
Opinie na temat hip-hopu od dawna dzielą ludzi. Jedni uważają, że rap i hip-hop to nie muzyka, tylko gadanie w stałym, monotonnym rytmie, inni lubią ten rodzaj muzyki za to, że, jak twierdzą, opowiada o życiu, niesie przesłanie, nie tak jak bezrozumne piosenki popowe, w których wokaliści śpiewają o pierdołach całkowicie pozbawionych sensu. Chociaż sama nie należę do miłośników hip-hopu, muszę przyznać, że francuski hip-hop, ze względu na liczne zapożyczenia z innych języków oraz pokaźny zasób słownictwa slangowego, może być interesującym zjawiskiem dla osoby uczącej się języka francuskiego.
Osoby zaznajomione z subkulturą hip-hopową podkreślają, że rap to rodzaj muzyki, a hip-hop to szersze pojęcie, oznaczające kulturę czarnoskórych mieszkańców południowego Bronxu, powstałą na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Należy do niej nie tylko rap, ale też np. graffiti czy breakdance. Terminy rap i hip-hop na co dzień są jednak często używane zamiennie i tak też będę ich używać w tym wpisie.
Za twórcę terminu hip-hop uważany jest Keith "Cowboy" Wiggins, należący do Grandmaster Flash and the Furious Five – amerykańskiej grupy z końca lat 70-tych, wykonującej ten właśnie rodzaj muzyki.
Grandmaster Flash and the Furious Five
Cowboy, żartując ze swojego kolegi, który poszedł do wojska, powtarzał słowa hip/hop/hip/hop w sposób, który miał naśladować rytm żołnierskiego marszu. Przyjacielskie docinki go tak wciągnęły, że zaczął stosować ów rytm na scenie. Muzycy disco, często grający z Grandmaster Flash and the Furious Five, zaczęli nazywać Cowboya i jego kolegów z zespołu określeniem hip hoppers. Początkowo miało ono wydźwięk pejoratywny, szybko jednak zostało przejęte przez samych twórców hip-hopu i zaczęło służyć jako określenie tożsamości. Do popularyzacji terminu przyczynił się zespół The Sugarhill Gang, którego utwór Rapper's Delight, wydany w roku 1979, zaczyna się od słów I said a hip, hop the hippie the hippie to the hip hip hop, a you don't stop.
Rap jest dużo starszy niż kultura hip-hopowa. Czasownik to rap oznacza dosłownie stukać, uderzać, bić. Zachodnioafrykańscy griots – ludowi artyści opowiadający historie w rytm bębnów, uważani za pierwowzór raperów – istnieli już w XIV wieku. Termin rap upowszechnił się na początku lat 70-tych XX wieku za sprawą Isaaka Hayesa – afroamerykańskiego wokalisty, który kilka swoich utworów z płyty Black Moses zatytułował Ike's rap i ponumerował.
Hip-hop, a wraz z nim rap, szybko zdobył popularność także we Francji. Stało się tak w dużym stopniu za sprawą mniejszości etnicznych – afrykańskiej oraz karaibskiej. Hip-hop zrobił zawrotną karierę na ubogich przedmieściach francuskich metropolii np. Paryża, Marsylii, Lyonu, Tuluzy czy Nicei. Pierwszą gwiazdą francuskiego hip-hopu został Claude M'Barali, znany jako MC Solaar, pochodzący z Senegalu mieszkaniec przedmieść Paryża.
MC Solaar
Duży wpływ na jego twórczość miał pobyt u wuja w Egipcie, gdzie zetknął się z twórczością Kevina Donovana, afroamerykańskiego DJ-a z południowego Bronxu, znanego jako Afrika Bambaataa. W 1991 roku MC Solaar nagrał swój pierwszy album, Qui sème le vent récolte le tempo, który szybko stał się hitem. Twórczość MC Solaara jest zaliczana do lżejszego i bardziej optymistycznego nurtu francuskiego hip-hopu. Z czasem pojawił się nurt bardziej agresywny, zbliżony do amerykańskiego gangsta rapu, gloryfikujący przemoc w postaci np. zabijania policjantów. Francuski hip-hop nie stroni od trudnych tematów, jak handel narkotykami, wojny gangów czy starcia z policją. Przegląd najciekawszych utworów francuskiego hip-hopu z lat 90. XX wieku oraz z naszego stulecia znajduje się tu.
Język hip-hopu garściami czerpie ze slangu młodzieżowego ubogich przedmieść. Jednym ze zjawisk tworzących ów slang jest verlan, polegający na inwersji sylab w słowie.
un thug– chuligan, rozbójnik, rzezimieszek
Samo słowo verlan – jest to słowo l'envers (odwrót, odwrotność; à l'envers– odwrotnie, na odwrót) po inwersji sylab. Verlan pierwotnie pełnił rolę szyfru chroniącego przed policją i innymi niemile widzianymi gośćmi. Widać to do dziś- wiele słów w verlan dotyczy tematów tabu, jak seks czy używki. Stopniowo jednak coraz więcej słów verlan przenika do głównego nurtu języka francuskiego.
Przykłady verlan:
chelou (od louche) – dziwny, dziwaczny, podejrzany
béton (od tomber) – spaść, upaść; używany głównie w wyrażeniu laisser béton (od laisser tomber quelque chose) – upuścić, wywrócić coś lub zapomnieć czegoś
cimer (od merci) – dziękuję
portnawak, portnaouak, nawak (od n'importe quoi) – cokolwiek
teuchi, teuch' (od shit) – trawka, zioło
cheum (od moche) – brzydki
rebeu (od arabe) – Arab
noiche (od chinois) – Chińczyk
nechié (od chienne) – suka, szmata, zdzira
pécho (od choper) – złapać, schwytać; poderwać, wyrwać
Więcej przykładów użycia verlan znajduje się tu.
barjot (jobard) – szalony, niespełna rozumu
Innym charakterystycznym elementem przedmiejskiego żargonu są celowe błędy ortograficzne, jak np. w tytule utworu Teknik Correcte Exigée. (typowy Francuz napisałby, rzecz jasna, technique, a nie teknik). Utwór ten należy do dorobku grupy o wymownej nazwie Mo'vez Lang. (zły język, typowy Francuz napisałby mauvaise langue). Bardzo częste jest też stosowanie skróconych form tam, gdzie zasadniczo się ich nie stosuje, np. j'balance zamiast je balance oraz rozmaite zapożyczenia, np. fooding z angielskiego – szybkie i chaotyczne spożywanie posiłku, częste w Paryżu, czy kif-kif z arabskiego – taki sam, ten sam, to samo. Owe zapożyczenia oraz rozmaite idiomy tworzą argot – slang młodzieżowy.
Oto kilka przykładów argot:
flafla (od flatter) – szpanowanie, popisywanie się, efekciarstwo
poulet (dosłownie: kurczak) – glina, pies, pała, też: flic, schmitt, schtroumpf
niquer – pierdolić; va te faire niquer – spierdalaj
Pétaouchnok – zadupie, pipidówa
salope – dziwka, szmata
saloper – sknocić, spartaczyć, spieprzyć; zabrudzić, uświnić
schlass(e), chlass(e) – pijany, nawalony, narąbany
sensass (od sensationnel) – świetny, rewelacyjny
cinglé(e), cintré(e) – postrzelony, stuknięty
séropo (od séropositive) – nosiciel HIV
Więcej przykładów argot można znaleźć tu. Warto też zapoznać się z pozycją o tytule Pas de bleme! Słownik slangu i potocznego języka francuskiego, której część dostępna jest tutaj. Polecam też wybór piosenek będących ciekawymi źródłami argot, dostępny na blogu IE Languages.
Jednym z bardziej znanych obecnie dzieł francuskiego hip-hopu jest utwór Laisse Moi Kiffer wykonywany przez Diam's, wokalistkę pochodzącą z Cypru, znaną z wizerunku niezależnej chłopczycy.
Laisse-moi kiffer la vibe avec mon mec
J'ai pas de temps à perdre dans des prises de tête
Pourquoi tu m'observes, pourquoi tu me regardes ?
Tu veux mon mec ou quoi ? j'te mets en garde,
On touche pas à ça, on baisse les yeux
T'as cru t'avais du style dans ton peau de pêche bleu
prises de tête – rozmyślania, rozważania, zmartwienia, dylematy
Mais meuf j'ai le même, on a toutes le même
Car on va toutes se ruiner chez H&M
J'sais que je suis pas une bombe latine
Ni que je suis pas une blonde platine
J'sais que tu veux pas que j't'égratigne
Tu galères? bein viens j'te présente le DJ derrière les platines
J'sais que j'suis pas une bombe latine
Ni une blonde platine, DJ! Laisse-moi kiffer la vibe avec mon mec (hin hin)
J'suis pas d'humeur à ce qu'on me prenne la tête (laisse-moi kiffer)
J'ai mes soucis donc s'il-te-plaît arrête (hin hin)
Laisse-moi kiffer la vibe avec ceux que j'aime (non non non non)J'suis pas d'humeur à ce qu'on me saoule, DJ
Y a de la foule donc mets-nous un son d'fou
Pourquoi tu fais genre, j'te vois venir
Avec tes belles jambes tu te crois tout permis
Mais baisse les yeux, trouve-toi un autre mec c'est mieux
Laisse tomber le mien sérieux
faire genre – udawać, stwarzać pozory
Rien que tu ris, rien que tu teases
Rien qu' tu te prends pour Alicia Keys
Y a trop de coquines, trop de pâles copies
De stars qui se la pêtent entre copines
Trop de minettes qui veulent se faire remarquer
Trop de fillettes qui font les belles à peine débarquées
Moi,
J'sais que j'suis pas une bombe latine
Ni une blonde platine, DJ! {x2} Laisse-moi kiffer la vibe avec mon mec (hin hin)
J'suis pas d'humeur à ce qu'on me prenne la tête (laisse-moi kiffer)
J'ai mes soucis donc s'il-te-plaît arrête (hin hin)
Laisse-moi kiffer la vibes avec ceux que j'aime (non non non non) J'suis pas d'humeur à ce qu'on me prenne la tête non
Ni d'humeur à ce qu'on drague mon mec
Tu connais ni mon histoire ni mes problèmes
Cherche-toi un motard ou un mec open
Fais pas le mannequin,
J'imagine déjà la tête que tu dois avoir le matin
Donc reste sage, ne me teste pas
Laisse-moi kiffer la vibe ne me stresse pas
Tu fais la meuf "in",
Mais nous on le sait que t'as pompé ton style sur Beyoncé
J'suis pas une bombe latine
Mais moi le DJ passe mon vinyl sur ses platinesJ'sais que j'suis pas une bombe latine,
Ni une blonde platine, DJ!
Laisse-moi kiffer la vibes avec mon mec (hin hin)
J'suis pas d'humeur à ce qu'on me prenne la tête (laisse-moi kiffer)
J'ai mes soucis donc s'il-te-plaît arrête (hin hin)
Laisse-moi kiffer la vibes avec ceux que j'aime (non non non non)
Teksty piosenek jako materiał pomocniczy do nauki języka. Francuskie brzmienia – część 2: Naufragés du Silence
Francuskie brzmienia – część 3: Canailles
