Wstęp

Język farerski jest językiem germańskim, a dokładnie jednym z dwóch insularnych języków północnogermańskich (obok islandzkiego), który zachował się do naszych czasów (w przeszłości językiem norn posługiwano się na Orkadach i Szetlandach; są nawet próby przywrócenia go do życia). Jest urzędowym językiem Wysp Owczych, terytorium zależnego Królestwa Danii – używa się go w szkolnictwie i prawie. Językiem tym posługuje się jako ojczystym łącznie 80 tys. osób, z czego większość mówiących zamieszkuje Wyspy. Oprócz współczesnego widocznego wpływu duńskiego i angielskiego, w przeszłości w wyniku kontaktów z ludnością celtycką do farerskiego przeszły niektóre słowa pochodzenia celtyckiego, np. far. blak/blaðak (maślanka, Wiktionary: blak) z staroirl. bláthach, far. lámur (pazur, mańkut [leworęczny], Wiktionary: lámur) z staroirl. lám.

Alfabet i ortografia

Współczesna ortografia i alfabet

Współczesny alfabet i ortografia farerska to dzieło Venceslausa Ulricusa Hammershaimba, który oparł ją na ortografii islandzkiej i staronordyjskiej, mimo że już ówcześnie mówiona farerszczyzna nie mieściła się w dość ograniczonym staronordyjskim zapisie. Dzisiejszy alfabet zawiera 29 liter (czytanie liter oraz dokładna transkrypcja: Omniglot: Faroese language, alphabet and pronunciation):

a á b d ð e f g h i í j k l m n o ó p r s t u ú v y ý æ ø

Obserwacje:

• Jest litera ð, ale brak þ.
• Litery c, q, w, x, z są używane jedynie w zapożyczeniach. Za to w islandzkim x odpowiada farerskiej kombinacji ks – na przykład: far. vaksa i isl. vaxa.
• Brak é. Dźwięk oznaczany tą literą przekształcił się (i zlał) w æ.
• Podobnie jak w islandzkim jest æ, ale zamiast ö jest ø.
• Z moich własnych doświadczeń wynika, że czasem przy sortowaniu nie rozróżnia się między literami z akcentami ostrymi i ich zwykłymi odpowiednikami.

Dawniej przy zapisie używano dowolnej ortografii, często duńskiej, przez co teksty miały dość barokowy wygląd i były trudne do odczytania przez osoby inne niż sam autor. Kij ma jednak dwa końce. Współczesny farerski sprawia ogromne trudności uczącym się właśnie ze względu na historyczną ortografię, która często zdaje się nie mieć żadnej logiki, również z powodu typowych dla farerskiego zjawisk, o których bliżej mowa w części o wymowie oraz historii języka.

Wymowa

(Poniższe informacje o wymowie nie są pełnym opisem fonologii języka farerskiego, są jedynie wyjaśnieniem przetłumaczonych przeze mnie fragmentów skompilowanych z Lockwood: 2002, s. 2-27 i Petersen s. 275-283).

Wymowa języka farerskiego jest na swój sposób unikatowa, trudno jest doszukiwać się szczególnych związków z wymową islandzką, jeśli już w ogóle to prędzej jej do konserwatywnych dialektów norweskich (tych samych, które legły u podstaw literackiej odmiany nynorsk).

Samogłoski

Farerski ma 13 samogłosek długich i 10 samogłosek krótkich (Petersen 2009: s. 275) – dość pokaźny inwentarz, rzadko spotykany w językach europejskich.

Długie samogłoski i dyftongi występują przed pojedynczymi spółgłoskami, a krótkie przed podwojonymi z wyjątkiem niektórych kombinacji spółgłoskowych. Przykłady słów:

 mær, hattur ['mɛaːr], ['haʰtːʊɹ] ja-DAT, kapelusz
 sál, hjálp ['sɔaːl], [jɔl̥p] dusza, pomoc
 gevur, sett ['t͜ʃeːvʊɹ], [sɛʰtː] dawać-PRES-3-IND, zet
 hin, hitt [hiːn], [hɪʰtː] ten (inny), ten (innt)-NEUT
 mín, mítt ['mʊiːn], ['mʊiʰtː] mój, mój-NEUT
 so, botnur [soː], ['b̥ɔʰtnʊɹ] więc, dno
 vón, ljótt ['vɛuːn], [ʎœʰtː] nadzieja, jasny-NEUT
 gulur, stuttur ['g̊uːlʊɹ], ['stʊʰtːʊɹ] żółty, krótki
 tú, fúlt ['tʰʉu], [fʏl̥t] ty, brzydki-NEUT
 høgur, høgt ['høːvʊɹ], [hœkt] wysoki, wysoki-NEUT
 eita, heitt ['aiːta], ['haiʰtː] nazywać się, gorący-NEUT
 eyga, reytt ['ɛiːja], [ɹɛiʰtː] oko, czerwony-NEUT
 gloyma, gloymt ['g̊lɔiːma], ['g̊lɔim̥t] zapominać, zapominać-SUP

W zapożyczeniach z duńskiego występują dodatkowo dwie długi samogłoski: [aː] oraz [yː]:

 mytisk [ˈmyːtɪsk] mityczny
 Kanada [ˈkʰaːnata] Kanada

Akcent

Akcent pada z reguły na pierwszą sylabę słowa, chyba że jest to zapożyczenie z duńskiego; wtedy akcent pada na tę samą sylabę co w duńskim (Petersen: 2009, s. 275):

 heyra ['hɛiːɹa] słyszeć
 gera ['t͜ʃeːɹa] robić
 garantera [g̊aran̥'teːɹa] gwarantować
 garasja [g̊ara'ʃa] garaż

Występuje również akcent poboczny (Lockwood: 2002, s. 8) w złożeniach, np.:

 ‘onga,staðni [ˈɔŋɡ̊aˌstɛanɪ] nigdzie
 ‘seyða,fylgi ['sɛiːjaˌfɪlt͜ʃɪ] stado owiec

Raczej nie rozróżnia się iloczasu w sylabach, na które pada akcent poboczny.

Spółgłoski

Farerski dysponuje dość standardowym germańskim zestawem spółgłosek z tą różnicą, że dźwięczne spółgłoski zwarte zostały ubezdźwięcznione i tworzą pary minimalne ze spółgłoskami z przydechem. Istnieją więc takie pary dźwięków (Wikipedia: Faroese phonology, Petersen: 2009, s. 282):

 [b̥ pʰ] bera pípa ['b̥eːɹa], ['pʰʊːipa] nieść, fajka
 [d̥ tʰ] detta teir ['d̥ɛʰtːa] ['tʰaiːɹ] upadać, oni-MASC
 [g̊ kʰ] gap køttur ['g̊ɛaːp] ['kʰœʰtːʊɹ] przepaść, kot

Ubezdźwięcznienie /n/ i /l/

Ubezdźwięcznieniu uległy również głoski /n/ i /l/, zostały one wyróżnione ze względu na trudność artykulacji, również dla nas Polaków. Bezdźwięczne odpowiedniki powyższych zaznacza się w ten sam sposób co powyżej spółgłoski zwarte:

 [n̥] knæ ['kʰn̥ɛaː] kolano
 [l̥] salt [sal̥t] sól

Wymowa r

Wymowa /r/ nieznacznie różni się między dialektami: [r ɾ ɹ]. Istnieje dość silna wspólna tendencja do wypowiadania /r/ przez spógłoskami bezdźwięcznymi jako [ʂ]:

 mørk [mœʂk] ciemny
 ert [ɛʂt] jesteś
 sært [saʂt] widzisz

Wymowa r zmienia się przed spółgłoskami alweolarnymi (np. /t/, /d/) w spółgłoskę z retrofleksją: [ɻ]. W takiej formie występuje również we wszystkich pozycjach w mowie ludzi młodych (Petersen: 2009, s. 281-282):

gjørdi ['t͜ʃœɻtɪ] cz. przeszły l. poj. od gera

Preaspiracja

W języku farerskim występuje tak zwana preaspiracja (przydech przed spółgłoską – po samogłosce; Wikipedia: Preaspiration). Miejsce jej występowania zależy w dużym stopniu od dialektu. Da się ustalić, że zaistnieć może w towarzystwie spółgłosek zwartych i afrykat:

 hetta ['hɛʰtːa] ten-NEUT
 kroppar ['kʰɹɔʰpːaɹ] ciało-PL
 maðkur ['maʰkːʊɹ] robak

Wymowa języków i innych przymiotników zakończonych na -skt

Istnieje kilka słów (przymiotniki od nazw krajów), które w rodzaju nijakim zakończone są na “-skt”, przy wymowie których logika idzie w kąt. Zdarza się bowiem, że */skt/ wymawiane jest jako /kst/. Tak jest w przypadku następujących słów:

 enskt [ɛŋ̊kst] angielski-NEUT
 danskt [taŋ̊kst] duński-NEUT
 týskt [tʰʊkst] niemiecki-NEUT

Innym wariantem wymowy tej grupy spółgłosek jest znacznie częstsze /st/:

 føroyskt ['føːɹɪst] farerski-NEUT
 baltiskt ['b̥al̥tɪst] bałtycki-NEUT

Bardzo rzadko występuje również [ʂt]:

 írskt [ʊʂt] irlandzki-NEUT
 norskt [nɔʂt] norweski-NEUT

Historia i informacje gramatyczne dla nerdów

Klasyczny podział języków północnogermańskich wyróżnia dwie grupy: północnogermańskie zachodnie (wywodzące się z vesturnorrønt; norweski, farerski i islandzki) oraz północnogermańskie wschodnie (wywodzące się z eysturnorrønt; duński, szwedzki). Do wieku XIV wykształcił się starofarerski (miðaldarføroyskt; Andreasen 2004: s. 20). W tym samym czasie na Wyspach zaczął dominować język duński w ten sam sposób co w Norwegii, ale farerski przetrwał w pieśniach, opowieściach i jako język mówiony wyspiarskiej ludności.

Pod względem wymowy o wiele bardziej konserwatywny jest islandzki. W mowie Farerów nastąpiły bardzo duże zmiany w obrębie samogłosek. Współczesną wymowę samogłosek wyjaśniłem na przykładach we wcześniejszej części artykułu.

Zmiany w jakości dyftongów

W języku staronordyjskim istniały trzy dyftongi (dwugłoski), których jakość w farerskim zmieniła się (zmiany w obrębie barwy, a nie ilości głosek). Były zapisywane w ten sposób i w takiej formie przetrwały aż do współczesnej islandczyzny (tabela za Andreasen 2004: s. 40):

norrønt, islandzki		farerski
pisownia	wymowa	pisownia	wymowa
<ei>	/ei/, /ei/	<ei>	/ai/, /ɔi/
<au>	/aʊ/, /øɪ/	<ey>	/ɛi/
<ey>	/ey/, /ei/	<oy>	ɔi/

 

Przykłady z tłumaczeniami (staronordyjski  – islandzki  – farerski):

 heita - heita - eita nazywać się ['aiːta], ['ɔiːta]
 auga - auga - eyga oko [ˈɛiːja]
 heyra - heyra - hoyra słyszeć ['hɔiːɹa]

Skerping

Skerping to zjawisko uprzednienia samogłosek tylnych (za Wikipedia: Język farerski) przed grupą [g̊v] <gv> i uproszczenia dyftongów przed grupą palatalną [t͜ʃː] <ggj>. Ma genezę we wtrąceniu grupy spółgłoskowej między dwie samogłoski lub między dyftong a samogłoskę albo na końcu wyrazu po samogłosce/dyftongu (Andreasen 2004: s. 43). Jest to zjawisko unikalne dla farerskiego, niespotykane w żadnym innym języku germańskim. Wtrącenie to miało na celu uniknięcie hiatusu (czyli rozziewu), który miałby miejsce, gdyby nie obecność grupy epentycznej. Zasada wtrącania jest bardzo prosta. Po literach í, ý, ei, ey, oy dodawana jest grupa palatalna <ggj> [t͜ʃː]. Po literach ó, ú dodawana jest grupa <gv> [g̊v]. Przykłady (pisownia – wymowa – słowo) (przykłady słów za Andreasen: 2004, s. 43):

 -ógv-, [ɛg̊v], skógvur but
 -úgv-, /ɪg̊v/, búgv gospodarstwo
 -eyggj-, /ɛt͜ʃː/, heyggjur kopiec, wzniesienie
 -íggj-, -ýggj-, /ʊt͜ʃː/, flýggja uciekać, zbiegać
 -eiggj-, /at͜ʃː/, reiggja machać
 -oyggj-, /ɔt͜ʃː/, oyggj wyspa

Utrata głosek szczelinowych międzyzębowych

Istnieją obecnie cztery języki germańskie, które poszczycić się mogą głoskami szczelinowymi międzyzębowymi  – /ð/ (oraz /θ/): islandzki, angielski duński i elfdalski. Farerski nie jest jednym z nich – dźwięczna głoska międzyzębowa zanikła zupełnie lub przekształciła się w jeden z następujących dźwięków  – /d/, /g/, /r/, chociaż należy w tym miejscu zaznaczyć, że istnieją spory co do rzeczywistych przekształceń a ograniczeń narzucanych przez wysoce etymologiczną (zbliżoną do staronordyjskiego) ortografię, czemu również poświęcony jest osobny ustęp w artykule. Przykłady (staronordyjski – farerski; przykłady za Andreasen: 2004, s. 44 i Lockwood: 2002, s. ):

 dauðligr - deydligur ['d̥ɛid̥liːjʊɹ] śmiertelny
 hǫfuð - høvur ['høvʊɹ] głowa
 æðr - æðr [ag̊r] żyła oraz:
 veðr - veður ['veːvʊɹ] pogoda a w cel. l.p. veðri /'vɛg̊rɪ/

Natomiast bezdźwięczny odpowiednik tej głoski (w staronordyjskim i islandzkim zapisywany literą þ) przekształcił się w większości przypadków w /t/ i rzadziej w /h/ (na początku wyrazów, rzadko). Przykłady (własne, do znalezienia w Young: 1985, s.  205, 217, 581):

 þat - tað ['tʰɛaː]
 þar - har ['hɛaːɹ]
 þagar - hagar ['he̩ːaɹ]

Palatalizacja

Palatalizacja w języku farerskim dotknęła głoski /k/ oraz /g/ (oraz pośrednio /n/). Podobny proces dotknął niemal wszystkie języki północnogermańskie, z tym że różna jest jakość wyjściowej spółgłoski:

staronordyjski	farerski	islandzki	szwedzki	norweski
/k/	[t͜ʃʰ]	/cʰ/	/ɕ/	/ç/
/g/	/t͜ʃ/	/c/	/j/	/j/

Kilka uwag: w języku islandzkim dźwięk oznaczany symbolem /c/ przypomina w wymowie <k> w wyrazie “kisiel”. Spółgłoski z przydechem uzupełniają spógłoski bez aspiracji i tworzą z nimi pary minimalne. W języku szwedzkim /ɕ/ odpowiada polskiemu “ś”, a w norweskim /ç/ przypomina <ch> w niem. “mich”. W farerskim spółgłoski te uległy palatalizacji przed dźwiękami zapisywanymi <e, i, y> oraz digrafem <ey>. Dodatkowo palatalizacja jest oznaczana przez złożenia <kj> i <gj>. Przykłady słów (Lockwood: 2002, s. 16-18):

 genta ['t͜ʃɛn̥ta] dziewczyna
 giftur ['t͜ʃɪftʊɹ] zamężna, żonaty
 gjørdi ['t͜ʃœɻtɪ] zrobił/a
 geykur ['t͜ʃɛiːkʊɹ] kukułka
 elski ['ɛl̥st͜ʃɪ] kocham
 ketil ['t͜ʃʰeːtɪl] czajnik
 kjóli ['t͜ʃʰɛuːlɪ] spódnica
 kirkja ['t͜ʃʰɪʃt͜ʃa] kościół

Przedimek nieokreślony

W języku staronordyjskim nie istniał przedimek nieokreślony powszechnie znany z języka angielskiego (“a”, “an”) czy niemieckiego (“ein”, “eine”), nieokreśloność wyrażano, posiłkując się na przykład słowem “nǫkkurr” (“jakiś”) albo “einn” (“jeden”). Ten drugi sposób, być może pod wpływem duńskim, dał początek farerskiemu przedimkowi nieokreślonemu, który dla rodzaju męskiego i żeńskiego ma formę “ein”, a dla rodzaju nijakiego “eitt”. Przykłady zdań:

Teir liggja í einum kríggi, ið teir onki hava við at gera. – Biorą udział w (jakiejś, pewnej) wojnie, z którą nie mają nic wspólnego.
Hetta eru eini jól, sum eg fari at minnast. – To będą święta, które będę pamiętać.
Hetta tekur íalt einar 4-5 dagar. – To potrwa razem jakieś 4-5 dni.
Vit hava eina felags mentan. – Mamy wspólną kulturę.

Wymieranie dopełniacza

Język staronordyjski (oraz islandzki) posiada cztery przypadki gramatyczne – mianownik, dopełniacz, celownik i biernik, taki sam zestaw ma również farerski z tą różnicą, że ten ostatni niemalże zupełnie porzucił użycie dopełniacza. Podobnie jak we  współczesnym języku niemieckim w jego miejsce używa się konstrukcji analitycznych, które są nawet do siebie podobne:

Auto meines Bruders – Auto von meinem Bruder samochód mojego brata

Jógvans bilur – bilurin hjá Jógvani samochód Jana

“meines Bruders” to dopełniacz od “mein Bruder”. Przyimek “von” zastępuje konstrukcję z dopełniaczem, a sam wymaga celownika – “meinem Bruder”. Do złudzenia podobnie sytuacja ma się w farerskim – “Jógvans” to dopełniacz od “Jógvan”. Przyimek “hjá” (“u”) wymaga celownika i jako taki zastępuje dopełniacz. Dosłownie “bilurin hjá Jógvani” znaczy “samochód u Jana”.

Klasyczny dopełniacz jest obecny w wielu stałych frazach oraz po przyimkach til do oraz ímillum między (Petersen: 2009, s. 27-28). Gramatyka Petersena zdaje się jednak bez żadnego źródła upierać przy wersji, że nastąpiło coś w rodzaju odrodzenia dopełniacza z powodu wpływów duńskich (Petersen: 2009, s. 27):

duń. mandens båt – far. mansins bátur

Jedyna sytuacja, kiedy dopełniacz jest produktywny to zaimki osobowe, np.;
til hansara do niego

Uproszczenia w koniugacji

Pomimo stosunkowo sporej liczby uproszczeń w obrębie koniugacji farerska fleksja pozostaje dosyć rozbudowanym systemem z pokaźną liczbą transformacji w obrębie rdzenia (ablaut), wyjątkami i innymi pułapkami czyhającymi na potencjalnych uczących się. Najwięcej sensu w tym przypadku ma zestawienie islandzkiego i farerskiego, gdzie różnice są widoczne już w najprostszych czasownikach. Czasownik tala mówić oraz islandzkie tala o tym samym znaczeniu:

far./isl.	eg/ég	tú/þú	hann/hann	vit/við	tit/þið	teir/þeir
cz. ter.	tali/tala	talar/talar	talar/talar	tala/tölum	tala/talið	tala/tala
cz. przeszły	talaði/talaði	talaði/talaðir	talaði/talaði	talaðu/töluðum	talaðu/töluðuð	talaðu/töluðuð

 

Dobrym przykładem może być też farerskie słowo búgva mieszkać i jego islandzki odpowiednik búa o tym samym znaczeniu (doskonale widać na tym przykładzie skerping):

far./isl.	eg/ég	tú/þú	hann/hann	vit/við	tit/þið	teir/þeir
cz. ter.	búgvi/bý	býrt/býrð	býr/býr	búgva/búum	búgva/búið	búgva/búa
cz. przeszły	búði/bjó	búði/bjóst	búði/bjó	búðu/bjuggum	búðu/bjugguð	búðu/bjuggu

 

Obserwacje:

• w farerskim I os. l. poj. jest tworzona zawsze w ten sam sposób – od bezokolicznika odejmowane jest “a” i dodawane jest “i”:

tala – tali, búgva – búgvi, kalla – kalli, eita – eiti

• W czasie teraźniejszym brak charakterystycznych końcówek w liczbie mnogiej – forma mnoga to po prostu bezokolicznik, co wyraźnie kontrastuje z bogatą w tym przypadku fleksją islandzką.
• W czasie przeszłym w farerskim istnieją dwie formy – pojedyncza i mnoga, co znów jest sporym uproszczeniem w stosunku do islandzkiego.

Saga farerska, Saga o Wyspach Owczych

Napisana bodaj na Islandii przez któregoś z tamtejszych mnichów opowiada o chrystianizacji Wysp Owczych przez Sigmundura i jego przeciwniku Trondurze. Oryginalnie napisana po islandzku, następnie ponownie przetłumaczona na farerski z zachowaniem wysokiego stylu i mnogością form archaicznych. Poniżej krótki fragment (za Snar.fo, fragment s. 7) wraz z tłumaczeniem, by móc zobaczyć, jak farerski wygląda na piśmie i czy trudno jest go odszyfrować, znając inny język germański:

Maður er nevndur Grímur Kamban; hann var Fyrsti maður, ið setti búgv í Føroyum. Á døgum Haralds Hárfagra flýddi stór mannfjøld undan harðræði hansara; summir settust í Føroyum og bygdu har, men summir leitaðu í onnur óbygd lond.

Mężczyzna miał na imię Grimur Kamban; był Pierwszym człowiekiem, który osiedlił się na Wyspach Owczych. W czasach króla Haralda Pięknowłosego wielu ludzi uciekło spod jego tyranii; niektórzy osiedli na Wyspach i budowali tam domy, lecz niektórzy szukali innych niezamieszkanych jeszcze ziem.

 

Kultura współczesna (muzyka)

Gdy jakimś językiem łącznie włada około 80 tys. ludzi zdawać się może, że znalezienie ciekawej i barwnej muzyki jest zupełnie niemożliwe (skoro Esperanto posługuje się może i nawet dwa miliony ludzi, a raczej nigdy nie znalazłem godnej uwagi muzyki). Dlatego muzyka Wysp jest bardzo miłym zaskoczeniem. Artystów jest wielu, tworzą najróżniejszą muzykę, często we współpracy z Duńczykami. Zdarzają się więc zespoły mieszane, które tworzą utwory w wielu językach – farerskim, duńskim, angielskim, islandzkim, szwedzkim. Poniżej znajduje się kilku autorów muzyki wszelakiej wraz z opisem

• Eivør – nazywana przez niektórych najprawdziwszą Walkirią, piosenkarka o ogromnym głosie i wielkim talencie muzycznym. Tworzy w wielu językach – farerskim, islandzkim, szwedzkim, angielskim. Znana za granicą, koncertuje również w Polsce.
• OrKa – awangardowa muzyka industrialna z męskim wokalem, w całości po farersku.
• Valravn – przyjemny folk po duńsku i farersku.
• Týr – najbardziej chyba znany za granicą zespół z Wysp tworzący heavy metal z folkowymi elementami (po angielsku i farersku).
• Byrta – (dream/electro) pop z dobrym wokalem i ciekawymi tekstami. Najlżejsza propozycja dla tych, którzy stronią od folku.

Bonus

Z okazji pisania artykułu stworzyłem farerską playlistę, której można posłuchać na Spotify. Nie wykluczam, że w przyszłości dodam do niej więcej utworów. Starałem się dobrać różne gatunki muzyczne, choć dominują gitarowe ballady i elektronika (ale to już chyba specyfika farerskiej sceny muzycznej):

Materiały do nauki (gazety, telewizja, książki)

Choć farerski jest “małym” językiem, materiałów do nauki nie brakuje. Oprócz wszystkich pozycji, które zawarłem w bibliografii (słowniki, gramatyki, samouczki) polecam dość oczywiste pomoce, które są niezbędne do nauki każdego języka: radio (http://kvf.fo/) oraz telewizja (https://tv.fo/). Nie należy się spodziewać jednak technologicznych cudów – w tym niestety napisów ani transkrypcji. Istnieje jednak wiele gazet internetowych, które można czytać z zagranicy i które nie wymagają żadnego abonamentu, z niektórych da się również pobierać pliki PDF. Są to: Dimmalætting, Norðlýsið oraz Vikublaðið. Prócz wymienionego w bibliografii słownika porządną alternatywą wydaje się Wikisłownik oraz korpus języka farerskiego, który znaleźć można pod tym adresem: https://spraakbanken.gu.se/korp/?mode=faroe#?lang=en&stats_reduce=word&cqp=%5B%5D. Tradycyjnie do sporządzenia transkrypcji użyłem: http://ipa.typeit.org/full/.

Niedawno “uwolniono” najlepsze internetowe słowniki języka farerskiego wraz ze sporą liczbą języków w różnych konfiguracjach, czyli znane być może niektórym Sprotin: http://sprotin.fo. Jest to gratka dla uczących się, ponieważ stanowi realną alternatywę dla opasłego Younga, którego można znaleźć za darmo w Internecie; głównie dlatego, że w internetowym słowniku można wyszukiwać słowa, a Young jest dostępny tylko jako ogromny skan.

---

Źródła:

Andreasen P., Dahl A. (2004) Mállæra, Tórshavn, Skólabókagrunnur.
Lockwood W.B. (2002) An introduction to modern Faroese, Tórshavn, Skólabókagrunnur.
Petersen Hjalmar P., Adams Jonathan (2009), Faroese A language course for beginners Grammar, Hoyvík, Stiðin.
Young G.V.C. et al. (1985), Føroysk-ensk orðabók, Peel, Mansk-Svenska Publishing Co. Ltd.

Źródła internetowe:

1. Zobacz Wiktionary, blak,  //en.wiktionary.org/wiki/blak#Faroese (dostęp wrz. 9, 2017).
2. Zobacz Wiktionary, lámur,  //en.wiktionary.org/wiki/lámur#Faroese (dostęp wrz. 10, 2017).
3. Zobacz Wikipedia, Faroese phonoloogy, //en.wikipedia.org/wiki/Faroese_phonology (dostęp wrz. 10, 2017).
4. Zobacz Wikipedia, Język farerski, //pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_farerski (dostęp wrz. 9, 2017).
5. Zobacz Snar.fo, Føroyinga søga, //snar.fo/uploads/tx_tcresources/Foroyinga_soga.pdf (dostęp wrz. 10, 2017).
6. Zobacz Omniglot, Faroese language, alphabet and pronunciation, //www.omniglot.com/writing/faroese.htm (dostęp wrz. 10, 2017).
7. Zobacz Wikipedia: Preaspiration, //en.wikipedia.org/wiki/Preaspiration (dostęp wrz. 10, 2017).

Wszystkie zdania za: https://spraakbanken.gu.se/korp/?mode=faroe#?lang=sv&stats_reduce=word&cqp=%5B%5D