Jeśli komuś przypadł do gustu zespół Canailles, któremu poświęciłam poprzedni wpis, prawdopodobnie spodoba mu się także kanadyjska formacja Avec pas d'casque. Erik Evans, wokalista i mandolinista Canailles, wymienia ów zespół jako jeden ze swoich ulubionych. Muzyka tworzona przez Avec pas d'casque jest zaliczana do folku i lo-fi. Lo-fi to skrót od angielskiego wyrażenia low fidelity, będącego przeciwieństwem high fidelity (hi-fi). Granie lo-fi polega na celowym osiąganiu "brudnego" dźwięku poprzez używanie mniej zaawansowanych metod nagrywania niż aktualnie uchodzące za standard.

Nazwa zespołu dosłownie oznacza "bez kasku" (choć rodowity Francuz raczej powiedziałby sans casque) i wywodzi się z wyrażenia używanego przez komentatorów sportowych w odniesieniu do hokeistów, którzy wówczas nie nosili kasków. Avec pas d'casque na początku było duetem – Stéphane Lafleur i Joël Vaudreuil w 2004 roku nagrali pierwszą, nieoficjalną płytę, którą sprzedawali podczas swoich koncertów. Ciekawy wywiad ze Stéphanem i Joëlem znajduje się tutaj. W 2008 roku do grupy dołączył Nicolas Moussette, a w 2012 – Mathieu Charbonneau. Od 2004 roku zespół wydał pięć płyt. Stéphane Lafleur jest także reżyserem i scenarzystą. Wyreżyserował takie filmy, jak Continental, film bez broni (2007), Na swojskiej ziemi (2011) i Tu dors, Nicole (2014). Continental, film bez broni otrzymał w 2007 roku nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto za najlepszy kanadyjski film pełnometrażowy.Joël Vaudreuil jest także montażystą telewizyjnym, a zanim założył Avec pas d'casque, grywał w zespołach punkowych.

Philippe Beauchemin w swojej recenzji Astronomie, trzeciej płyty zespołu, wydanej w 2012 roku, z uznaniem twierdzi, że muzycy dobrze opanowali joual. Czym jest ów joual?  Jak głosi wpis z internetowego wydania The Canadian Encyclopedia, termin wywodzi się z kolokwialnej wymowy francuskiego słowa cheval – koń. Pierwotnie ten termin miał znaczenie pejoratywne. Służy on bowiem do określenia języka klasy robotniczej zamieszkującej Montréal i okolice, nie zawsze starannego i poprawnego, a w dodatku naszpikowanego zapożyczeniami z języka angielskiego. Kongresy Języka Francuskiego, które odbywały się w Quebecu w latach 1912, 1937 i 1952, skupiały się w dużym stopniu na próbach zachowania języka francuskiego zgodnego z normami paryskimi oraz oczyszczenia kanadyjskiej odmiany francuskiego z anglicyzmów.

Stopniowo jednak rola joual  w kulturze Quebecu zaczęła rosnąć. Uwidoczniło się to zwłaszcza w czasie rządów Liberalnej Partii Quebecu w latach 1960-1966. Doszło wówczas do laicyzacji życia publicznego, wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, a także wzmocnienia pozycji języka francuskiego. Ów okres zyskał miano spokojnej rewolucji. Jednym z pisarzy, którzy zaczęli wówczas używać joual  jako formy ekspresji artystycznej, jest Michel Tremblay. W swojej twórczości często poruszał problemy dotyczące warstwy robotniczej, co wówczas było nowością. Próby uczynienia z joual pełnoprawnego języka literackiego nieraz spotykały się ze sprzeciwem. Joual miał bowiem wielu wrogów, zwłaszcza wśród duchowieństwa. Świadectwem zatargu między Kościołem a użytkownikami jouala są przekleństwa w tym narzeczu – dla użytkownika joual przekleństwami są np. takie słowa jak hostie! czy tabernacle! Konflikty i kontrowersje nie przeszkodziły jednak pierwszej sztuce teatralnej Tremblaya, Siostrzyczki, stać się najważniejszym dziełem kanadyjskiego teatru francuskojęzycznego. Porusza ona problemy kobiet z różnych warstw społecznych i, choć jej akcja dzieje się pod koniec lat 60-tych XX wieku, jest ponadczasowa i uniwersalna. Sztuka została przetłumaczona na 40 języków, w tym polski. W 1993 roku polska reżyserka Barbara Sass-Zdort wyreżyserowała Siostrzyczki  dla Teatru Telewizji. Jeśli ktoś z Was chciałby poznać bliżej gramatykę i wymowę joual, a także listę przekleństw w tym socjolekcie, polecam stronę Joualvert.com, dostępną w języku angielskim i francuskim.

Oto niektóre słowa i zwroty specyficzne dla joual (za Joualvert.com):

avoir de la jacasse (dosł. mieć srokę)- być mocnym w gębie

bécik, bécique – rower (z ang. bicycle)

face de boeu' (dosł. twarz wołu, wołowa twarz) – głupie spojrzenie, głupia mina, głupi wyraz twarzy

fafiner – wahać się

galarneau – słońce

habillé comme la chienne à Jacques (dosł. ubrany jak suka Jakuba) – brzydko, źle ubrany

mâchemâlo – pianka żelowa (z ang. marshmallow)

mais que – odkąd, od kiedy

neveurmagne – nieważne (z ang. nevermind)

quiens! – no coś ty!; żartujesz!

sac à pet (dosł. torebka na wiatr) – gaduła, nudziarz (z ang. windbag)

Podobnie jak Canailles, Avec pas d'casque może poszczycić się ciekawym i szerokim doborem instrumentów. Wśród nich są takie wynalazki, jak kazoo i autoharfa. Autoharfa ma struny częściowo przymocowane do tłumika. Wbrew nazwie ma więcej wspólnego z antyczną cytrą niż z harfą. Autoharfa jest używana głównie przez muzyków folkowych i bluegrassowych, ale niekiedy korzystają z niej także muzycy rockowi, np Brian Jones z The Rolling Stones, który grał na autoharfie w piosence You Got the Silver. Istnieje także autoharfa elektryczna. Autoharfa dotarła również do Polski – gra na niej Jadwiga Tomczyńska, absolwentka wrocławskiej Akademii Muzycznej, występująca między innymi z zespołem Kefiry, z którego twórczością można zapoznać się tutaj. Kazoo, zwany także z francuska mirliton, a po polsku fletem rzezańców, to jeden z najprostszych instrumentów świata. Technika gry na kazoo jest zbliżona do gry na grzebieniu. Instrument składa się z metalowej lub drewnianej rurki, w której umieszczona jest membrana. Gdy osoba, która śpiewa, trzyma instrument w pobliżu ust, drgania membrany powodują zabarwienie nosowe głosu.

kazoo w pigułce

Pierwotnie zakończenie rurki było przesłonięte płatkiem skórki cebuli – stąd frankofoni niekiedy zwą ów instrument flûte à l'oignon – fletem cebulowym.

Teksty i teledyski kanadyjskiej formacji także nie należą do banalnych. Są pełne absurdalnego humoru. Polecam np. La journée qui s'en vient est flambant neuve (dosł. Dzień, który nadchodzi, jest zupełnie nowy) – bezpretensjonalną pochwałę bieżącego dnia czy Dans Les Bras De La Femme Bionique (dosł. W ramionach bionicznej kobiety)- zabawny wyraz tęsknoty za doskonałą, bo sztucznie stworzoną kobietą, być może bohaterką serialu The Bionic Woman, popularnego pod koniec lat 70-tych. Poniżej wklejam tekst Dans la nature jusqu'au cou (dosł. W przyrodzie aż po szyję) – osobliwy dialog głowy z resztą ciała. Tekst jest przystępny nawet dla osób na początkowych etapach nauki języka francuskiego – tylko w jednym miejscu pojawia się czas przeszły (Elle m'est passée dessus – dosł. ona przeszła nade mną):

Ou vas-tu ma tête? – Je vais dans la nature
Qu'est-ce que tu protèges? – Mes poings ne sont pas mûrs
Le soleil s'écrase