[MN29] Rejestry języka chińskiego – zasada odpowiedniości stylu

Godło Hong Kongu - specjalnego regionu administracyjnegoMandaryński – jako oficjalny język Chin właściwie do dziś jest normą językową, która nadal – dopiero się ustala. Według Mieczysława Künstlera, Chiny jako kraj choćby oficjalnie mówiący jednym językiem to raczej mrzonka niż realna perspektywa (1). Mandaryński jest formalnym pisemnym standardem dla całego chińskojęzycznego świata, jednak sam złożony jest z całej gamy rejestrów. W poniższej tabeli, na kilku przykładach, pokazano, że w zależności od sytuacji należy użyć innego wariantu leksemu, które różnią się między sobą nie tylko grafią i wymową, ale niekiedy również umiejscowieniem w składni, tworzonymi kolokacjami oraz np.: bardziej dynamicznym lub statycznym charakterem (2).

. .

(przyimek) do…, w kierunku…

(przyimek)

z… (jakiegoś miejsca), od… (jakiegoś czasu)

(spójnik)

_ i _,

z…

. wariant . . północny ogólnonarodowy południowy
rejestry

standardowego

języka

mandaryńskiego

dialektyczny .

. . .
slang

. . . .
kolokwialny

.

nieformalny

.
.
.
.
neutralny

.

.
formalny

.

.
klasyczny

.

.
. przestarzały

. . . .

Obserwowany ping-pong pomiędzy mandaryńskim a językiem standardowym w sposób nieunikniony prowadzi do pytania – a co z kantońskim?  Jaki obraz całości otrzymamy nałożywszy rejestry języka standardowego z tymi kolokwialnego kantońskiego

#1 Słowa typu "all purpose" tj. oralnopisemne 

Niektóre słowa choć mają typowo nieformalne – kolokwialne odpowiedniki, to jednak występują również w wariantach bardziej formalnych, które można z równym powodzeniem stosować zarówno w mowie jak i oficjalnym piśmiennictwie. Z polskiego punktu widzenia nie ma w tym nic szokującego, wręcz przeciwnie – to typowa sytuacja. Słowem 'ruszać się' możemy posłużyć się zarówno w mowie, jak i piśmie, podobnie jak chińskim 動. W języku polskim w jednym z kontekstów moglibyśmy użyć czasownika 'sprężać się', jednakże jego forma ortograficzna, pod względem stosowności, wymyka się rejestrowi neutralnemu, podobnie, lecz nie tak samo (喐 ≠ 'sprężać się') jest w przypadku kantońskiego .

rejestr > kolokwialny neutralny formalny
leksem

‘ruszać się’

wariant

używany w … ?

juk1

dunk6

dunk6

standardowym

chińskim

nie tak

tak

mówionym /

pisemnym

kantońskim

tak

tak

tak

#2 Klarowny podział między rejestrami: mówionym(i) a pisemnym(i).

Coverb (czyli ni to czasownik, ni to przyimek) ‘w, znajdować się w…’ funkcjonuje głównie w dwóch wartych uwagi wariantach używanym w mowie i 在 w piśmie. Por. [MN28].

rejestr >

kolokwialny

neutralny

formalny

leksem

‘w, znajdować się w…’

Wariant

używany w … ?

chełnk2

chaj2

dzoj6

standardowym

chińskim

nie

nie

tak

mówionym /

pisemnym

kantońskim

tak

tak

nie

#3 "Teleportacja rejestralna"

Powyższy termin nie jest stosowany przez językoznawców, istnieje jedynie w moim etnolekcie. Aby wyjaśnić, co się pod nim kryje posłużę się robiącym furorę w ostatnich latach słowem 'festiwal'. Niegdyś było to pojęcie odnoszące się m.in. do cieszących się największym prestiżem wydarzeń muzycznych, czy ogólnie kulturalnych (np. "Festiwal w Sopocie", "Festiwal filmowy w Cannes"), natomiast wszystkie mniej ważne imprezy tego typu nosiły miano koncertów, konkursów, przeglądów, pokazów, prezentacji. Obecnie jednak schodząc coraz niżej z poczuciem prestiżu wydarzenia, w pewnym momencie znów natrafiamy na 'festiwal', lecz tym razem 'serów, kiełbasy, jogurtów itp'. Innymi słowy 'festiwal' okupuje dwa otwory tunelu teleportacyjnego, pomiędzy którymi jest luka złożona z kilku rejestrów.

Podobną sytuację można zaobserwować w przypadku wielu słów występujących zarówno w kolokwialnym kantońskim jak i języku standardowym –  w wyniku nałożenia zakresów użycia otrzymujemy przykład "teleportacji rejestralnej". Jednym ze złożeń tego typu jest kantońskie 'wczoraj' 昨日.

Język kantoński, w porównaniu do innych chińskich 'dialektów' uchodzi za dość archaiczny m.in. ze względu na dużą liczbę semantycznych zabytków, jakie się w nim zachowały, pochodzących z minionych etapów rozwoju języka chińskiego. Jednym z takich słów jest czasownik 'patrzeć; czytać' 睇 taj2  (≡  hon3 kan4) występujący w najstarszych, archaicznych zabytkach z obszaru ówczesnego południa domeny chińskiej – terenów państwa Chu (1).  Wspomniane w poprzednim rozdziale przywiązanie Kantończyków do dziedzictwa dynastii Tang znajduje swoje odzwierciedlenie również w sferze językowej. Pobieżna znajomość języka japońskiego pozwala na dostrzeżenie licznych podobieństw semantycznych względem kantońskiego, zarówno jeśli chodzi o fonetykę (aczkolwiek akurat nie w prezentowanych poniżej przykładach), jak i ortografię. W obydwu językach znajdziemy chociażby morfem 食 (czasownik 'jeść' – przykład omawiany w jednym z poprzednich artykułów) czy wspomniane wcześniej złożenie 昨日 (dzok6 jad6; kinO). Zarówno w przypadku kantońskiego, jak i japońskiego, do którego zostało zaimportowane przez misjonarzy z Kraju Kwitnącej Wiśni w okresie (przed)tangowskim, 昨日 jest 'normalnym' słowem z rejestru neutralnego, którego mandaryński odpowiednik to 昨天. Jak wspomniano w kilku z ostatnich artykułów współczesny język standardowy jest oparty na dialekcie z okolic Pekinu, w którym w powszechnym użyciu funkcjonowało złożenie 昨天.  'Nowy' – standardowy język, jak pokazano w pierwszej tabeli, nadal czerpie z leksyki klasycznego języka – a to, co klasyczne uważane jest za bardziej godne, poważne, formalne, podobnie jest ze słowem 昨日.  Kuriozum opisanej sytuacji powstające, gdy spojrzymy na język kantoński całościowo ukazuje poniższa tabela. To samo pochodzenie złożenia 昨日 powoduje, że w kantońskim mówionym jest 'normalnym' – kolokwialnym słowem, a w standardowym chińskim kantońskim należy do rejestru formalnego. Mam nadzieję, że koślawa analogia do polskiego 'festiwalu' jest zauważalna (?).

rejestr > kolokwialny neutralny formalny

jeszcze bardziej

formalny ∼ klasyczny

leksem

‘wczoraj’

Wariant

używany w … ?

琴日

kam4 jad6 

昨日

dzok6 jad6

昨天

dzok6 tin1

dzok6 jad6

standardowym

chińskim

nie nie* tak tak
mówionym /

pisemnym

kantońskim

tak tak nie tak*

 


Jak widać postawienie ścisłej granicy między kantońskim pisemnym a standardowym pisemnym chińskim jest nie jest łatwe, czy wręcz możliwe. Kolokwialny kantoński używany jest w niezobowiązującej, spontanicznej rozmowie i bliższej relacji pomiędzy interlokutorami, im bardziej nieformalny kontekst, tym bardziej nieformalna staje się używana przez Kantończyków leksyka. To oznacza, że wzrost nieformalności pokrywa się ze wzrostem udziału kantońskich słów pojawiających się w mowie, które (po dokonaniu jej transkrypcji graficznej) czynią ją mniej podobną do leksyki standardowej chińszczyzny. Z drugiej strony formalny rejestr kantońskiego bardzo przypomina pod względem składni i słownictwa język standardowy chiński pisemny. Wzrost formalności społecznego kontekstu powoduje odpowiedni wzrost w liczbie leksykalnych jednostek chińskiego standardowego pojawiających się w wypowiedzi (ale oczywiście wymawianych po kantońsku). Innymi słowy kantoński w mowie, wraz ze wzrostem formalności, zbliża się do standardowego chińskiego, ale często nie jest w stanie tej granicy osiągnąć. (3)

Dlatego też, analizując chociażby przykłady z powyższych tabelek, widać, że mimo wszystko przepaść między językiem mówionym, a standardowy chińskim pisemny jest bardzo duża. Pisemny kantoński będący zapisem żywego języka używany jest w komunikatach skierowanych do ogółu społeczeństwa przygotowanych przez urzędy, organizacje handlowe oraz przez zwykłych ludzi w anonsach rządowych, komercyjnych reklamach, graffiti, gazetach, artykułach w czasopismach oraz w rysunkach satyrycznych. Jest preferowany przez osoby prywatne w ich osobistej korespondencji, protokołach sporządzanych przez policjantów przytaczających oświadczenia świadków. Przekazem może być historia w gazecie, odręcznie graffiti na ścianie budynku, znak reklamowy w wyraźnie widocznym miejscu. (3)

Uzyskane efekty (3) związany z użyciem jednego z dwóch języków pisemnych zebrano w poniższej tabeli:

kolokwialny kantoński chiński standardowy
konotacja

bezpośredniość

szybkość przekazu

nieformalność

pozytywny odbiór adresata

autentyczność w mowie zależnej

humor

duma z przynależności do społeczności kantońskojęzycznej

deprecjonowany przez dobrze wykształconych chińczyków

formalność

dystans

wyższy prestiż

możliwość zrozumienia komunikatu przez niemal wszystkich Chińczyków (przy ewentualnej konieczności konwersji między systemami znaków: tradycyjnym <-> uproszczonym)

Poniżej zebrano sytuacje (3), w których w piśmie używa się raczej kantońskiego / chińskiego standardowego (zgodnie z grotem strzałki).

kolokwialny

kantoński

< wiadomości (np.: mailowe) do kantońskojęzycznych przyjaciół

zajęcia szkolne z literatury i historii Chin >

< podpisy do rysunków satyrycznych >

artykuły dotyczące spraw lokalnych, międzynarodowych, politycznych, ekonomicznych >

< artykuły o aktorach, piosenkarzach, modzie

beletrystyka w odcinkach >

< powieści detektywistyczne

< listy czytelników >

< reklamy

komiksy o tematyce kung fu >

< przytaczane cytaty, wypowiedzi >

<narracja, opisy >>

podręczniki >

utwory muzyczne:

pop >

< rap

chiński standardowy

Niemniej jednak należy mieć świadomość, że w jednym artykule, a nawet zdaniu można znaleźć konstrukcje hybrydowe – współistnienie morfemów należących do obydwu tych języków. Przykłady takiej sytuacji można znaleźć w artykułach: [MN17] i [MN26].

Warto zwrócić uwagę, że praktycznie w każdej sytuacji, w której w piśmie używa się zwykle kolokwialnego kantońskiego, można zastosować chiński standardowy, gdy tylko autor chce, aby przekaz był zrozumiałym dla chińskojęzycznych czytelników nieznających kantońskiego. Czynią tak m.in. pisarze lub autorzy artykułów w celu dotarcia do większej liczby odbiorców. Kantończyk, tworząc powieść, może napisać ją na 4 sposoby:

a) w całości w standardowym języku chińskim. Jeśli zrobi to, używając znaków tradycyjnych, to treść bez większego problemu zrozumieją również obywatele Tajwanu, choć większość z nich mówi zupełnie innym językiem (dialektem Min), którego forma pisemna jest hybrydą chińskich znaków i sylab zapisywanych literami łacińskimi.
Jeśli napisze ją, używając znaków uproszczonych, to treść stanie otworem dla Chińczyków z Singapuru i Chin kontynentalnych (o ile cenzura dopuści taką książkę do obiegu).

b) w całości w kolokwialnym kantońskim. Jeśli zrobi to, używając znaków tradycyjnych, to treść będzie w stanie zrozumieć ledwie kilka (-naście) milionów Kantończyków z Hong Kongu i emigrantów stamtąd pochodzących.
Jeśli napisze / wyda ją w piśmie uproszczonym – otworem staje Kanton (kilkadziesiąt milionów kantońsko-języcznych mieszkańców Chin kontynentalnych).

Choć w tym momencie 'zasięg' powieści – jeśli chodzi o potencjalną liczbę odbiorców – jest mniejszy, to jednak czytelnicy bardziej identyfikują się z autorem (chętniej po nią sięgną z pobudek (lokalno-) patriotycznych, a pisarz zyskuje swoisty literacki „szacun na dzielni”).

c) dialogi napisać w kolokwialnym kantoński (w tym języku się przecież w rzeczywistości mówi), natomiast część narracyjną w bardziej odpowiednim do tego celu standardowym języku chińskim. Zasięg pozostaje taki sam jak w „b”. Po taką powieść sięgną jedynie osoby kantońskojęzyczne – siłą rzeczy znające obydwa języki. Tu też jest oczywiście możliwość zapisania tekstu znakami uproszczonymi lub tradycyjnymi.

d) nie dbając o to, czy słowa pochodzą z kolokwialnego kantońskiego czy standardowego chińskiego. Powstaje wtedy twór, który purystów językowych razi pod względem „estetyki”, ale taki tekst można napisać w krótszym czasie – mając wprawę w pisaniu metodami graficznymi, wystarczy intuicyjnie wybierać znaki / słowa, które szybciej wprowadza się na komputerze (albo te, które w pierwszej kolejności przyjdą do głowy).

Ostatnie z podejść, podobnie jak w przypadku 'polskiej' korpomowy generuje lingwistyczny śmietnik  – obrzydliwy zlepek słów z różnych języków / rejestrów w jednym zdaniu.


Zasada odpowiedniości stylu – nietypowe przypadki

#1 Prywatne zapiski Bruce'a Lee dotyczące opisywanej przezeń sztuki walki "Jeet Kune Do" zostały sporządzone w języku standardowym.(4)


#2 List pożegnalny największej – po Brusie Lee – ikony hongkońskiej pop-kultury – Leslie Cheung'a  został napisany w stylu mieszanym. (Leczący się na depresję piosenkarz i aktor, po jego sporządzeniu, wyskoczył z okna wieżowca).

Poniżej oryginalna treść wiadomości wraz z angielskim tłumaczeniem:

「 Depression。多謝各位朋友,多謝麥列菲菲教授。一年來很辛苦,能再忍受,多謝唐先生,多謝家人,多謝肥姐。我一生做壞事,為何這樣?」

Leslie

"Depression! Many thanks to all my friends. Many thanks to Professor Felice Lieh-Mak (Cheung's last psychiatrist). This year has been so tough. I can't stand it anymore. Many thanks to Mr. Tong. Many thanks to my family. Many thanks to Sister Fei. In my life I have done nothing bad. Why does it have to be like this?"

Na kantońskiej wikipedii (znaki tradycyjne) znajdujemy nieco inną wersję tej samej wiadomości:

「Depression,多謝各位朋友,多謝麥列菲菲教授。一年嚟好辛苦,再忍受唔到,多謝唐,多謝屋企人,多謝肥肥。我一世冇做壞事,噉㗎?」

a jeszcze inną na mandaryńskiej (znaki uproszczone):

"Depression! 多谢各位朋友,多谢麦列菲菲教授。一年来很辛苦,能再忍受,多谢唐先生,多谢家人,多谢肥姐。我做坏事,为何这样?"

Są to prawdopodobnie tłumaczenia oryginału będącego hybrydą języka standardowego i kolokwialnego kantońskiego.


#3 高雄 autor kolumn o charakterze satyrycznym m.in.: 《石狗公日記》(ang. "The diary of a pseudo-boss") oraz 《三蘇怪論》 (ang. "Sam Su's cynical talks"), choć artykuły pisał w kolokwialnym języku kantońskim, to w prywatnej korespondencji ze swoimi córkami posługiwał się jednak chińskim standardowym. (5)


Szczególnie nietypowa – pod względem lingwistycznym – sytuacja dotyczy kantońskojęzycznej sceny muzycznej, to już jednak temat na osobny artykuł.


Literatura uzupełniająca:

  1. Künstler M.J. Języki chińskie. Warszawa: Wydawnictwo akademickie Dialog,  2000.
  2. Yip P.C., Don R. Chinese: A Comprehensive Grammar. London: Routledge, 2004.
  3. Bauer R.S. Written Cantonese of Hong Kong; Cahiers de linguistique – Asie orientale, 1988, Tom 17.
  4. Lee B. Tao of Jeet Kune Do – Expanded Edition; USA: Black Belt Books, 2014.
  5. Yau S.C. Cahiers de Linguistique – Asie Orientale, 2004, tom 33.

Zobacz również:

[MN1] Problematyka pisma ideograficznego (część 1)

[MN2] Problematyka pisma ideograficznego (część 2)

[MN3] Problematyka pisma ideograficznego (część 3)

[MN15] Ortograficzny chaos

[MN25] Geneza powstania standardowego języka chińskiego

[MN26] O współistnieniu mandaryńskiego, kantońskiego i klasycznego języka chińskiego; 三及第

[MN27] Czy mandaryński i kantoński są swoimi dialektami? O nietypowej lingwistycznej relacji (Część 1)

[MN28] Czy mandaryński i kantoński są swoimi dialektami? O nietypowej lingwistycznej relacji (Część 2)

About Michał Nowacki

https://woofla.pl/michal-nowacki/

7 komentarze na temat “[MN29] Rejestry języka chińskiego – zasada odpowiedniości stylu

  1. różnice między stylami oficialnymi i kolokwialnymi jest domeną języków o bogatej liczbie dialektów i relatywnie niedawno kodyfikowanych. Na słowiańskim gruncie wzorcowym przykładem jest jezyk słoweński.
    Ale wracając do chińskiego, miałbym wiele uwag do tabeli pokazującej użycie spójników w mandaryńskim. Nie wiem skąd informacje o podziela 同, 跟, 和, 与。 Frekwencja ich użycia jest różna, najczęściej używa się 跟 oraz 和 ale 与 nie ma zabarwienia formalnego a 同 kolokwialnego. Wszystkie mogą zostać uzyte w formalnym stylu jak i kolokwialnym.

    Podany był przykład słowa widzieć, tu można na gruncie mandaryńskim podać jako przyklad na odmienne użycie czasownik kan4 看 oraz qiao2 瞧。

    1. @xpictianoc
      napisałeś:

      miałbym wiele uwag do tabeli pokazującej użycie spójników w mandaryńskim. Nie wiem skąd informacje o podziela 同, 跟, 和, 与。 Frekwencja ich użycia jest różna, najczęściej używa się 跟 oraz 和 ale 与 nie ma zabarwienia formalnego a 同 kolokwialnego. Wszystkie mogą zostać uzyte w formalnym stylu jak i kolokwialnym.

      Jest to zatem Twoja subiektywna interpretacja. (Dla formalności niemniej przyznaję, choć nie ma to kluczowego znaczenia, że dopiero teraz dostrzegłem, że



      powinny być przesunięte o wiersz niżej (już poprawione), pierwotna wersja mojej tabelki była odwrócona o 90 stopni, w czasie ręcznej transpozycji wkradł się ów niewielki błąd.)

      Yip Po-Ching oraz Don Rimmington – autorzy książki "CHINESE: A COMPREHENSIVE GRAMMAR" wyd. Routledge, 2004, na stronie 160 piszą co następuje:

      Though coverbs in semantic category broadly function in the same way, they do have differences in register usually associated with stylistic and regional distinctions.
      For example, to say 'I'll go with him', the following options might be open:
      我和他一起去。(neut.)
      我跟他一起去。(northern dialect: colloq.)
      我同他一起去。(southern dialect: colloq.)
      我與他同行。(fml. and class.)
      The choice would be made purely in terms of formality of style.

      Mam nadzieję, że rozwinięcie skrótów nie budzi wątpliwości. Trochę dziwi mnie, że muszę się posiłkować pozycjami literaturowymi, aby potwierdzać prawdziwość tego o czym piszę, zwłaszcza że zagadnienie o którym wspominasz wydaje się dosyć oczywiste i czytając różnego rodzaju teksty trudno nie zauważyć, że formalność 'otoczenia' ma decydujący wpływ na to, który z tych czterech morfemów zostanie użyty.
      與 często występuje w klasycznych tekstach, a w języku współczesnym bez wątpienia ma najbardziej formalny charakter. I tak w języku chińskim, w przypadku jednej z moich ulubionych polskich powieści – "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza 《火與劍》 ze względu na historyczny (~ poważny) charakter książki oraz fakt, że jest to właśnie tytuł, pojawia się w nim akurat 與, a nie którykolwiek z pozostałych trzech wariantów.

  2. otóż poddałem podane przekłady dyskusji w gronie chińskich studentów studiujących na jednej z najlepszych w Chinach uczelni szkolącej nauczycieli języka chińskiego tj. Shanghai Normal University i nie wiem skąd są podane przykłady ale budzą ogromne wątpliwości.
    Dodam że również w takich popularnych słownikach jak pleco jest bardzo dużo błędów.
    Kilka tylko uwag, jeśli będziesz chciał mogę przeprowadzić badanie na temat podanych przykładów użycia spójników na grupie powiedzmy 20-30 studentów.
    ben 奔 – 他顺着小道直奔那山头- nie ma slangowego użycia, jest bardzo rzadko używane.
    起 – 起始于 – zaczynac od, 从。。。起 – podobne znaczenie jak poprzednio, z tym ze pierwsze jest bardziej oficjalne, drugie moze byc uzyte w mowie potocznej jak i w tekstach pisanych, oficjalnych i literaturze. 起 z czasownikami sugeruje rozpoczecie jakiegos procesu np: 孩子哭起来了 – dziecko sie rozplakalo
    望 ma kolokwialne uzycie ale w znaczeniu patrzec na cos, w znaczeniu kierunku ma raczej oficjalne uzycie i jeszcze bardzo rzadko wykorzystywane.
    我家坐北朝南 – tu nie mozna uzycz 往
    这趟车开往上海 – tu z kolei nie mozna uzyc 朝
    W tytułach książek rzeczywiście używa się 与 co nie zmienia faktu, że jak podałem wcześniej użycie 跟, 和 jest na podobnym poziomie bez nacechowania stylistycznego. W języku mandaryńskim podobnie jak w innych, nie ma idealnych synonimów, niektóre pomimo niemal identycznego znaczenia mają inne użycie.

    1. xpictianoc

      „Łamiesz sobie głowę nad jakimś zagadnieniem językowym dłużej niż 5 minut? Zapytaj Chińczyka, prawdopodobnie nie zrozumie o co Ci chodzi, a tym bardziej z czym w ogóle masz problem.” To taka moja prywatna obserwacja.

      Chińczycy ogólnie wykazują się raczej niską lingwistyczną wrażliwością (czy świadomością). Z resztą nie ma w tym nic dziwnego, „przybysz” / obserwator z zewnątrz często dostrzega rzeczy, na którymi ‘lokalsi’ (内行人) nigdy się nawet nie zastanawiali czy w niewytłumaczalny (dla nas ‘zewnętrzniaków’ (外行人)) sposób przeoczyli. (Choćby oderwany od naszego lingwistycznego poletka motyw statku w filmie Imagine http://www.filmweb.pl/film/Imagine-2012-607122)

      To lingwistyczno – logiczna sprzeczność, ale często okazuje się, że 外行人 jest większym ekspertem, niż 内行人.

      Część tego typu osobistych obserwacji spisałem w jednym z komentarzy:
      https://woofla.pl/jak-sporzadzic-tlumaczenie-robocze-bedace-namiastka-myslenia-w-jezyku-obcym/#comment-6690

      Kilka lat temu usiłowałem się dowiedzieć czym jest ton neutralny lub innymi słowy co to w ogóle oznacza wymawiać sylabę w sposób beztonalny. Z resztą wydawało mi się, że te same ‘beztonalne’ sylaby brzmią róznie w zależności od otoczenia. Korespondowałem z kilkoma osobami z Chin i Tajwanu, ale nikt nie odpowiadał na pytania, które zadawałem, za to odpowiadali na te, których nie zadawałem 😉 (przynajmniej przy okazji dowiedziałem się jak realizowana jest sekwencja stojących obok siebie 6-ciu sylab w tonach trzecich 😉 ) . Dopiero po roku znalazłem odpowiedź (obydwa zagadnienia opisałem w artykule https://woofla.pl/ile-jest-tonow-w-jezyku-chinskim-mandarynskim-i-w-jaki-sposob-na-siebie-oddzialuja/ ), ale jej autorem nie był Chińczyk.

      Zresztą zapytajmy przypadkowych przechodni na ulicy dowolnego polskiego miasta jak się akcentuje polskie słowa (https://pl.wikipedia.org/wiki/Akcent_wyrazowy), ilu z tych przechodniów, którzy posługują się polszczyzną od kilkudziesięciu lat w ogóle się nad tym kiedykolwiek zastanawiało?)

      Twoi informatorzy są oczywiście studentami własnego języka, wiec ich świadomość powinna być zdecydowanie większa. Ale czy zawsze tak jest?
      Zagrajmy z (polskimi) znajomymi w (polskie) scrabble, kto zajmie ostatnie miejsce? – Polonista.

      cdn.

      1. Odeszliśmy jednak od tematu.
        W języku kantońskim obecność różnych rejestrów powoduje, że w sporządzanych przez rodzimych użytkowników naprędce tekstach mogą pojawiać się ideogramy oznaczające praktycznie to samo, ale użyte niezgodnie z rejestrem: ‘nie mieć’ 冇moł5 (poprawny w rejestrze mówionym), ‘nie mieć’ 沒 mut6 (poprawny w rejestrze pisanym i śpiewanych piosenkach), 無 moł4 ‘nie mieć’ (najbardziej uniwersalny, akceptowany na ogół w obu). Bardzo często w tekstach w znacznej mierze kolokwialnych (zapisywanych typowo ‘mówionymi znakami’) może ‘zabłąkać się’ 沒.

        Zapytałem kiedyś kantońskiego kolegę o sprecyzowanie różnicy pomiędzy 冇 a 無. W odpowiedzi usłyszałem:
        „Nie ma różnicy, że to to samo”.
        „Ale przecież冇 wymawia się w tonie 5-tym, a 無 w czwartym” – dalej naciskałem
        „Tak??? Nie zauważyłem”. (inf. dodatkowa kolega jest studentem urodzonym w HK i przez 20 kilka lat posługiwania się językiem kantońskim tego nie zauważył).

        Po co o tym piszę? Dlatego, że Chińczycy często nie przejmują się tym w jaki sposób piszą (i mówią) (bezrefleksyjnie, a może i bezwiednie (?) mieszają morfemy z różnych rejestrów – łatwiej się to śledzi w przypadku jezyka kantońskiego), ale trzeba przyznać, że przekaz na tym zbytnio nie cierpi.

        To wszystko w jakiś sposób potwierdza uwagę wyrażoną w pierwszym zdaniu mojego artykułu:
        Mandaryński – jako oficjalny język Chin właściwie do dziś jest normą językową, która nadal – dopiero się ustala.

        napisałeś:

        otóż poddałem podane przekłady dyskusji w gronie chińskich studentów studiujących na jednej z najlepszych w Chinach uczelni szkolącej nauczycieli języka chińskiego tj. Shanghai Normal University i nie wiem skąd są podane przykłady ale budzą ogromne wątpliwości.

        Nie wiem czy i ilu z tych studentów to ‘rodowici’ Szanghajczycy (i ilu z nich potrafi mówić, a tym bardziej pisać po szanghajsku), ale nie dziwi mnie, że mogą nie odczuć kolokwialności użycia跟 czy 同 skoro w tym kolokwialnym kontekście w języku szanghajskim używa się innych morfemów / złożeń m.in.:
        高 [ko52], (być może wymawia się również jako: [go52] lub [go14]
        搭 [tak44] lub [dak44]
        搭仔 [tak33 c-zy44] lub [dak33 c-zy44]
        [bank52] (nie wiem jakim znakiem się zapisuje, być może homofonicznym 帮) [bank52]

        (nie wiem czy koledzy w ogóle wiedzą jak je zapisać po szanghajsku, dlatego kilka uwag fonetycznych, żeby można było ich ewentualnie podpytać:
        ‘k’ i ‘t’ na początku sylaby są bezdźwięczne nieprzydechowe
        ‘k’ na końcu sylaby to glottal stop
        ‘d’ i ‘g’ na początku sylaby są dźwięczne (i oczywiście nieprzydechowe)
        ’nk’ – n tylnojęzykowe

        Zatem jeśli chciałbyś zrobić takie doświadczenie to można poprosić kolegów, aby ustawili 8 tych wariantów zgodnie ze swoim odczuciem od najbardziej kolokwialnego do najbardziej formalnego:
        高、搭、搭仔、帮、跟、 同、 和、与

        Sam jestem ciekaw wyniku, ale nie namawiam.

        cdn.

      2. #起
        起 podobnie jak znakomita większość chińskich morfemów ma cały pęk znaczeń:

        jedno wskazuje na ruch do góry: np.: wzlatujący / startujący (samolot) 起飛
        podnosić (się) / wstawać z łóżka 起床; Kantończycy w tym kontekście używają, znanego również w mandaryńskim, złożenia: 起身 (podnosić ciało; powstawać)

        druga ważna, choć właściwie w pewnym sensie semantycznie połączona z powyższą, funkcja wskazuje ‘początek’
        起點 ‘startowy punkt’ – np. pierwsze pole na które stawiamy pionek po wyrzuceniu szóstki w grze planszowej to właśnie 起點
        inna możliwość to wspomniana przez Ciebie konstrukcja __起來 dołączana do czasownika

        natomiast ja mam na myśli, tak jak podano w tabeli, DIALEKTYCZNE (濉溪方言) użycie 起 jako (pochodzić) z… {a nie ‘zaczynać od}, (w takiej funkcji występuje np. w pytaniu:
        „你起哪兒來?”*

        濉溪方言中,常用的介词、连词的用法与普通话也有许多不同之处。如 (…) 介词“起qí”(你起哪儿来;多起 点劲就能推倒),普通话则多用“从”和“用”。(…)

        http://tieba.baidu.com/p/259184290?see_lz=1

        #奔
        Za wcześniej wymienioną pozycją z gramatyki do języka chińskiego mandaryńskiego mogę podać przykład slangowego użycia (‘ku’):
        汽艇奔碼頭開去。 „Motorówka (kieruje / kierowała się) ‘ku’ przystani.”

        #望
        Bardzo podobny przykład użycia (czy jakoś szczególnie formalny?):
        汽車望南開去。 „Samochód (kierował się) ‘na /ku’ północ(y).”

        Chociaż rzeczywiście w sąsiedztwie użyto słowa 汽車, które jest bardziej formalne od 車 i jeszcze bardziej niż車子 więc może masz rację, że autorzy pozycji, z której korzystam się mylą twierdząc, że jest to kolokwialne użycie morfemu 望. Być może mieli na myśli to, że podstawowe znaczenie to: ‘wypatrywać-w-kierunku’, a kolokwialność polega właśnie na użyciu go w skróconej wersji tj. ‘w-kierunku’?

        Przy okazji:
        望 w znaczeniu, o którym mówisz występuje choćby w tytule przekładu „Buszującego w zbożu” 麦田里的守望者 (https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A5%E7%94%B0%E6%8D%95%E6%89%8B) któremu to będzie poświęcony jeden z moich kolejnych artykułów.

        #朝
        他朝我笑了笑。”on ‘do’ / ‘w kierunku’ mnie się uśmiechnął”.

        我家坐北朝南

        朝 w zdaniu, które podałeś pełni moim zdaniem również semantyczną funkcję związaną, ogólnie rzecz biorąc ze światłem słonecznym, dlatego nie jest to najszczęśliwszy przykład do porównywania z coverbem 往.

        Ale tak jak mówisz:

        这趟车开往上海 – tu z kolei nie mozna uzyc 朝

        朝 jest używane w kontekście ‘w kierunku do / w stronę’ jakiejś osoby lub przestrzeni:
        朝陽 – (zwrócony) ‘w kierunku’ słońca
        lub
        朝前看去 – patrzeć przed siebie

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

Teraz masz możliwość komentowania za pomocą swojego profilu na Facebooku.
ZALOGUJ SIĘ